Podstawowym aktem prawnym w sprawach nieletnich jest Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich (u.p.n.) z dnia 26 października 1982r.
Oparta jest ona na elementach wychowawczych, których podstawową zasadą postępowania jest dobro dziecka oraz powrót nieletnich, którzy popadli w konflikt z prawem do normalnego życia. Ponadto w postępowaniu w kwestii nieletnich stosuje się procedurę mieszaną opartą na przepisach:
Kodeksu Karnego (k.k.),
Kodeksu Postępowania Karnego (k.p.k.),
Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego (k.r.o.),
Kodeksu Postępowania Cywilnego (k.p.c.),
Kodeksu Wykroczeń (k.w.).
………………………..
Według art. 4 § 1 wymienionej wcześniej ustawy każdy, kto stwierdzi istnienie okoliczności świadczących o demoralizacji nieletniego, w szczególności naruszenie zasad współżycia społecznego, popełnienie czynu zabronionego, systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego, używanie alkoholu, narkotyków lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawianie nierządu, włóczęgostwo, udział w grupach przestępczych, ma społeczny obowiązek przeciwdziałania temu, a przede wszystkim zawiadomienia o tym rodziców lub opiekuna nieletniego, szkoły, sądu rodzinnego lub policji. Policja uzyskując taką informację dotyczącą w/w zachowań, zbiera materiały dotyczące nieletniego i przekazuje do sądu rodzinnego i nieletnich. Od decyzji sędziego zależy, co dalej stanie się z nieletnim w zależności od zagrożenia i innych okoliczności dotyczących nieletniego (opinii szkoły i opinii środowiska).
Demoralizacja «odrzucenie obowiązujących norm moralnych, prowadzące do łamania prawa, rozwiązłości obyczajów itp.; też: czyjeś działanie lub zachowanie powodujące u innych odrzucenie takich norm» (źródło: https://sjp.pwn.pl/sjp/demoralizacja;2554658.html ).
………………………..
Czyn karalny
W myśl art. 1§ 2 pkt 2 przez czyn karalny rozumie się czyn zabroniony przez ustawę:
— przestępstwo lub przestępstwo skarbowe;
— wykroczenia określone w następujących artykułach kodeksu wykroczeń:
art. 50a – posiadanie noża, maczety lub innego podobnie niebezpieczny przedmiotu w miejscu publicznym,
art. 51 — zakłócenie spokoju lub porządku publicznego,
art. 62 – znęcanie się nad zwierzętami,
art. 69 — niszczenie znaku umieszczonego przez organ państwowy,
art. 74 — niszczenie urządzeń zapobiegających niebezpieczeństwu,
art. 76 — rzucanie kamieniami w pojazd mechaniczny,
art. 85 — samowolna zmiana znaku drogowego,
art. 87 — prowadzenie pojazdu przez osobę w stanie po użyciu alkoholu,
art. 119 — kradzież, przywłaszczenie,
art. 122 — paserstwo czyli nabycie mienia, wiedząc o tym, że pochodzi ono z kradzieży,,
art. 124 — niszczenie lub uszkodzenie rzeczy,
art. 133 — spekulacje biletami wstępu,
art. 143 — utrudnianie korzystania z urządzeń użytku publicznego.
Czyn karalny obejmuje wszystkie przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego, na wniosek oraz z oskarżenia prywatnego, jak również wszystkie jego formy stadialne, takie jak : dokonanie, usiłowanie, przygotowanie, a także formy zjawiskowe przestępstwa, takie jak: sprawstwo, podżeganie, pomocnictwo.
………………………..
Wybrane kategorie przestępstw ściganych z oskarżenia prywatnego:
– art. 217 § 1 k.k. naruszenie nietykalności cielesnej – polega na naruszeniu nietykalności cielesnej człowieka poprzez uderzenie, kopnięcie, popchnięcie, przewrócenie, pociągnięcie za włosy, oblanie wodą lub nieczystościami, zrzucenie nakrycia głowy, plucie w twarz itp. Przestępstwo to nie wiąże się jednak z narażeniem zdrowia na szwank, nie jest uszkodzeniem ciała lub rozstroju zdrowia.
– art. 157 k.k. zwykłe i lekkie uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia – spowodowanie zmian w organie ciała, które zakłócają jego normalne funkcjonowanie, utrudniając lub wręcz uniemożliwiając wykonywanie zwykłych, typowych, codziennych czynności. Rozstrój zdrowia – są to zmiany chorobowe o charakterze czynnościowym, fizjologicznym (np. złe funkcjonowanie nerki w wyniku pobicia). Gdy naruszenie czynności narządu ciała trwa nie dłużej jak 7 dni, mamy do czynienia z lekkim naruszeniem czynności ciała lub rozstrojem zdrowia. Kryterium podziału na średnie i lekkie przestępstwa stanowi długość trwania rozstroju.
– art. 212 § 1 k.k. zniesławienie – polega na przekazywaniu innej osobie lub grupie osób, ustnie bądź pisemnie, drukiem lub za pomocą środków masowej informacji wiadomości, które mogą poniżyć pokrzywdzonego w opinii publicznej
– art. 216 § 1 k.k. zniewaga – zachowanie wyrażające pogardę dla innej osoby. Zwykle wyraża się w formie epitetu słownego, dokonane pisemnie, wizerunkiem, obelżywym gestem, działaniem, a nawet zaniechaniem.
